شرح زیارت عاشورا (قسمت اول) [مقدمه]

«أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَینِ [عَلَیهِ السَّلَامْ] وَ جَعَلَنَا وَ إِیاكُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ».

در آغاز سلسله مباحث تفسیری طرح رضوان در طول ماههای محرم و صفر به شرح زیارت عاشورا پرداخته می شود و برخی مضامین بلند این زیارت شرح و تفسیر می شود.

خداپرستان خصوصاً طرف‌داران اهل بیت (علیهم السلام) و شیعه امیرالمؤمنین و فرزندان بزرگوارش معتقد هستند آبرومندان در خانه خدا در عالم حیاة و زندگانی مادی و در زمان ممات و زندگانی روحانی و جاودانی یکسان هستند، و در هر حال بر مردم و جهان آفرینش تسلط و اشراف دارند، و واسطه فیض بین خدا و خلق هستنند «بکم بدؤالله و بکم یختم و بکم ینزل الغیث» لذا به آن حضرات متوسل می شوند.

زیارت عاشورا ودعای علقمه نیزبه عنوان توسل به درگاه ائمه وشفاعت پیشوایان دین نزد خداوند متعال است چون این زیارت مجموعه ای از درسهای عقیدتی، سیاسی، فکری ودارای امتیازات ویژه ای است که در زیارات دیگر کمتر به چشم می خورد.

بطور اختصار به نمونه ای از آنها اشاره می شود:

1. «زیارت عاشورا از احادیث قدسیه است».
ظاهر روایت صفوان آن است که جبرئیل امین این زیارت را از خداوند جلیل تلقی کرده، و سلسله اسناد آن از امام صادق علیه‌السلام توسط یک یک امامان به پیامبر و جبرئیل و سرانجام به خداوند و «قال الله» پایان می‌پذیرد.

2. «زیارت عاشورا تضمین شده است».
حضرت صادق ـ علیه السلام ـ به صفوان می‌فرمایند:
این زیارت و دعا را بخوان و از آن مواظبت کن بدرستی که من چند چیز را برای خواننده آن تضمین می‌کنم:

1. زیارتش قبول شود.
2. سعی و کوشش مشکور باشد.
3. حاجات او هرچه باشد از طرف خداوند بزرگ برآورده شود، و ناامید از درگاه خدا برنگردد.

ای صفوان این زیارت را به این ضمان از پدرم یافتم و پدرم از پدرش علی بن الحسین علیه‌السلام ـ و او از حسین علیه السلام و حسین علیه السلام ـ از برادرش حسن ـ علیه السلام ـ و حسن علیهالسلام ـ از پدرش امیرالمؤمنین علی علیه السلام و امیرالمؤمنین علیه‌السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله و رسول خدا از جبرئیل و جبرئیل از خدای متعال، هر کدام این زیارت را به این ضمان تضمین کرده و از خداوند متعال نقل فرمودند و خداوند عزوجل قسم خورده به ذات اقدس خود که هر کس زیارت کند حسین علیه‌السلام را به این زیارت از نزدیک یا دور و دعا کند به این دعا، زیارت و دعای او را قبول می‌کنم و خواسته‌اش هر چه باشد برآورده سازم، و عطا کنم. پس از درگاه من با ناامیدی و زیان باز نگردد، و او را بر برآمدن حاجتش، و رسیدن به بهشت و آزادی از دوزخ خرسند می‌کنم و شفاعت او را در حق هر کس که شفاعت کند بپذیرم.
آری باید چنین باشد زیارت امام حسین علیه السلام که در باره آن فرمودند مثل زیارت خدا است در عرش او.
3. روح زیارت عاشورا دارای درس‌های آموزنده خاصی است.

متأسفانه آنچه کمتر بدان توجه شده و می‌شود محتوای این زیارت است تا جایی که به ظاهر کلمات آن بسنده می‌کنند و از توجه به روح و محتوای آن غافل هستند.
زیارت عاشورا دارای درس‌های عمیق و سازنده‌ای است و اینک نمونه‌ای از آنها:

اول ـ امام حسین علیه‌السلام در مقام بندگی به جایی رسید که لقب «اباعبدالله» پدر بنده خدا به او داده شده.
چون بقای دین و عبادت هر عبدی مرهون قیام و شهادت ایشان است. قیام ایشان در حالی بود که از دین جدش جز نامی باقی نمانده بود و فرمودند: اگر با خون من دین اسلام احیا می‌شود ای شمشیرها مرا دربگیرید.
لذا به این می‌ماند که هر عبد مسلمانی، پدرش امام حسین علیه‌السلام است که اگر این پدر نبود آن فرزند مسلمان و عبد خدا هم وجود نداشت.
دوم ـ حسین علیه‌السلام، دارای نسب پاک و طاهر است. وی فرزند رسول خدا(صلی الله علیه وآله) وامیرالمؤمنین(علیه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است.
سوم ـ مصیبت امام حسین علیه‌السلام بزرگ‌ترین مصیت‌ها است.

چهارم– باید تبرّی و بیزای جست از مؤسسین و بانیان این ظلم، و وسیله تقرب ما به خدا همین تبری جستن از دشمنان اهل‌بیت است.
بالاخره زیارت عاشورا دارای سرفصل‌های غیر قابل تردیدی است که می‌تواند آدمی در پیمودن راه راست و رسیدن به حقیقت، راسخ و استوار بدارد.
و زیارت عاشورا محک و معیاری است که سره را از ناسره جدا کرده و بنای بیزاری از دشمنان اهل بیت را از سر تا ساق و ابتدا تا انتها نهاده.
و از این رو است که دشمنان از ابتدا بنای مبارزه با زیارت عاشورا و اهلش را نهادند و مانند شیخ طوسی‌ها را تحت فشار قرار دادند.

در ادامه امتیازات ویژه این زیارت چنین بیان می‌شود:

4. زیارت عاشورا دارای منافع دنیوی و اخروی است.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: ای صفوان هرگاه برای تو به سوی خدا عزّ و جلّ حاجتی روی داد پس به وسیله این زیارت به سوی آن حضرت توجه کن از هر جا و مکانی که بوده باشی و بخوان این دعا را و حاجتت را از پروردگار خود بخواه که برآورده خواهد شد و خداوند وعده خود را خلاف نخواهد کرد.

5. زیارت عاشورا ذکر و ورد علماء و بزرگان دین است.
عظمت زیارت عاشورا و آثار و برکات آن سبب شده که علماء و بزرگان دین این زیارت را ورد و ذکر دائمی خود قرار داده و در کارها و مشکلات به آن متوسل شوند.

اما نکته مهم و قابل تامل این‌که صرف خواندن زیارت عاشورا و گریه بر مصائب امام حسین(علیه‌السلام) کافی نیست گرچه اشک بر اباعبدالله طبق روایات پاداش عظیمی دارد:
«کُلُّ عَیْنٍ باکِیَهٌ یَوْمَ الْقیامَةِ اِلاّ عَیْنٌ بَکَتْ عَلى مُصابِ الْحُسَینِ فَاِنِّها ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ بِنَعیمِ الْجَنّةِ. … پیامبر خطاب به دخترش فرمود: فاطمه جان ! روز قیامت هر چشمى گریان است؛ مگر چشمى که در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده مى شود».
این گریه برخواسته از محبت قلبی و فطری نسبت به آن حضرت است که؛ قال رسول الله صلّى اللّه علیه و آله« اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَةً فى قُلُوبِ الْمُؤمنینَ لا تَبْرُدُ اَبَداً؛ براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود.»

اما همانطور که عرض شد صرف اشک، کافی نیست باید وارد کربلا بشویم و این وارد شدن به کربلا و وادی امام حسین(علیه السلام) نیاز به تغییر سبک زندگی دارد.

فرزدق(شاعر معروف) از کوفه به به سمت مکه می رفت در مسیر خروج امام حسین(علیه‌السلام) از مکه به کربلا با حضرت ملاقات کرد حضرت از او سوال کردند: چه خبر از کوفه؟ فرزدق گفت: قُلوبُهُم مَعَک وَ سُیوفهُم عَلَیک، قلب‌هایشان باشما وشمشیرهاشان برعلیه شماست》.

پس می‌شود قلبی با امام زمان باشد امار رفتار نه.
این(قلوبُُ معک وسیوف علیک) ادامه دارد؛ امروز هم افرادی هستند که حسین حسین می‌گویند اما رفتارشان مطابق با سیره امام حسین(علیه‌السلام) نیست اگر در ورطه امتحان الهی قرار بگیرند به فرموده امام حسین (علیه السلام): اذا مُحصّوا فی البلاء قَلَ الدَّیانون .

وقتی حضرت مسلم (علیه‌السلام) با مردم کوفه روبرو شد برای هر طیف و گروهی از شیعیان، نامه امام حسین علیه السلام را قرائت می کرد(قّرّءَ عَلَیهمُ الرَّساله) مردم می شنیدند و زار زار گریه می کردند(وَهُم یَبکون)، نه فقط اشک می ریختند بلکه همگی با حضرت مسلم بیعت کردند(وَ بایَعَه النّاس جمیعاً)
اما همین ها امام را تنها گذاشتند در حالی که صدای«هَل مِن ناصر» او را می شنیدند.
▪️بنابراین ضمن اشک بر امام، مهم نصرت ویاری امام است وباید در خدمت امام باشیم.
امام صادق(علیه السلام) در ماه محرم و صفر مجلس عذای سیدالشهدا بر پا می کردند، مردم دسته دسته می آمدند و بر غربت و مظلومیت امام حسین ناله و شیون می کردند، امام صادق علیه‌السلام به یکی از یارانشان فرمودند: ببین برای امام شهیدشان چگونه گریه میکنند اما من را که امام حاضرشان هستم تنها میگذارند و یاری نمیکنند…
امروز ما امام زمانی داریم که به مراتب بسیار غریب تر و تنها تر از امام حسین(علیه السلام) است
و تا زمانی که ما آمادگی نصرت و یاری آن حضرت را در خود ایجاد نکنیم ایشان همچنان در پس پرده غیبت و مظلومیت خواهند ماند و مانیز در دنیای تاریک و پر از خطرات کوچک و بزرگ غرق خواهیم شد.

حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمودند:(مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی؛ مثل امام، چونان کعبه است که بر گردش می‌چرخند و او بر گرد چیزی نمی‌چرخد.)
یعنی مردم باید آمادگی پیدا کنند و نیاز به امام را احساس کنند و به طرفش بروند تا انشاالله ظهور اتفاق بیفتد.
به امید روزی که در معیت آن حضرت به خون‌خواهی سیدالشهدا قیام کنیم.